Historia Gminy Lubniewice

Lubniewice - historia przedwojenna

Niewielkie miasteczko Lubniewice położone jest na wąskim pasie lądu między jeziorami Lubiąż i Krajnik, otoczone licznymi lasami sosnowymi. Znaleziska archeologiczne z epoki kamiennej, ale też brązu i żelaza, świadczą o bardzo wczesnym zasiedleniu tego regionu. Od wczesnego średniowiecza tereny te zamieszkiwały plemiona słowiańskie, czego dowodem są m.in. ślady osad późnosłowiańskich odkryte na obu wyspach na jeziorze Lubiąż.

Pierwsza wzmianka o „Lubnewiz” pojawiła się w 1287 roku w dokumencie księcia Przemysława II- miejscowość wchodziła wówczas w skład kasztelani międzyrzeckiej. Prawdopodobnie w pierwszej połowie XIV wieku książę śląsko- głogowski Henryk II zmienił nazwę miejscowości z „Lubnewiz” na „Königswalde”( królewski las). W 1336 roku określone zostało jako miasteczko wójostwa ośnieńskiego i należało do rycerza Johanna de Sunnewald. W 1352 roku Hans von Waldow otrzymał kasztelanię sulęcińska i ośnieńską oraz przejął prawa mieszkającego w Königswalde rycerza Johanna de Sunnewald. W 1367 roku pisemnie potwierdzono mu własność zamku i miasta Königswalde.

Od tego czasu, aż po rok 1945 Königswalde pozostawało w posiadaniu rodu von Waldow, którego włości obejmowały znaczną część ziemi torzymskiej wchodzącej w skład Nowej Marchii. Nie wiadomo, czy już w XIV wieku dwa zamki broniły pasa lądu między dwoma jeziorami. Natomiast na widokach Königswalde z początku XVII wieku widoczne są dwa dwory: Czerwony Dwór, na którego miejscu wzniesiono tzw. Stary Zamek, oraz Biały Dwór, który znajdował się nad jeziorem Krajnik. W połowie XVII wieku Adolf Friedrich von Waldow, będący również komturem joannitów w Łagowie, wydzierżawił miasteczko uchodźcy z Polski- arianinowi Achacemu Taszyckiemu, dzięki któremu powstała w nim gmina ariańska. Jej przywódcą był Samuel Crell, który stworzył tu centrum europejskiej myśli ariańskiej. W ciągu wojny 30- letniej Königswalde znacznie ucierpiało z powodu grabieży i pożarów.

Ród von Waldow popadł w długi, chcąc je spłacać, część rodu zmuszona była do emigracji. Od 1698 do 1738 miasteczko dzierżawił baron von Schmettau. Założył kolonię tkaczy, dzięki czemu włókiennictwo było głównym zajęciem mieszkańców w XVIII wieku. Po odkryciu złóż ałunu ludność pracowała również w kopalni, którą wojska rosyjskie zniszczyły w drodze na Brandenburgię. W 1738 roku Königswalde odzyskał Adolf Friedrich II, który majątek poszerzył o Osterwalde/ Pniewy. Natomiast Adolf Friedrich III w kolejnych latach dokonał rozbudowy majątku o Stubbenhagen/ Stubno i założył folwark Sophienwalde/ Rogi. W 1808 roku Königswalde otrzymuje pełne prawa miejskie.W 1801 roku zgodnie z testamentem Adolfa Friedricha III Königswalde z Osterwalde otrzymuje jego syn Adolf Friedrich IV, na którego zlecenie zostaje wybudowany stojący do dnia dzisiejszego tzw. Stary Zamek. Zmarł on nie pozostawiając potomstwa, na spadkobiercę wyznaczono jego bratanka Eduarda von Waldow und Reitzenstein- w ten sposób doszło do połączenia Königswalde i Osterwalde z majątkiem Reitzenstein/ Kiełpin. Jego syn Karl Ernst Sigmund von Waldow und Reitzenstein utworzył z tych majątków ordynacje rodową dla męskich i żeńskich potomków, a po ich wymarciu dla pozostałych, posiadających pierwotne prawa lenne, członków rodziny von Waldow. W latach 1909- 1911 syn Karla Ernsta Sigmunta - Carl Friedrich Ernst Eduard - wznosi tzw. Nowy Zamek nad jeziorem Lubiąż.

Wprowadza również wiele zmian w prowadzeniu gospodarki leśnej. Miasteczko Königswalde zyskuje na randze również dzięki linii kolejowej biegnącej z Reppen/ Rzepina do Landsberg/ Gorzowa Wlkp., stacją pośrednią jest też Königswalde. Ostatni potomkowie rodu von Waldow opuszczają to miejsce w 1945 roku, nazwa miasteczka „Königswalde” zostaje zastąpiona nazwą „Lubniewice”.

Niestety po wojnie utracone zostały prawa miejskie, które ponownie Lubniewice odzyskały w 1995 roku, stając się tym samym jednym z najmniejszych miast w Polsce. Dzięki bogactwu lasów i jezior do dnia dzisiejszego turystyka jest głównym kierunkiem rozwoju Lubniewic.

Glisno - historia przedwojenna

Wieś średniowieczna, o której najstarsza wzmianka pochodzi z 1421 roku. Wcześniejsze nazwy to Gleysen, Glysen, Glitzen Gleissen. Na początku XV wieku wieś należała do rodziny Zynnitz. W 1461 r. współwłaścicielami Glisna były rodziny Otwicha i Pennigka. Od 1463 roku przez prawie 300 lat stanowiła własność rodu von Waldow. W 1682 roku część majątku została zakupiona przez członków rodu von der Marwitz. W drugiej połowie XVIII wieku na skutek działań wojny siedmioletniej cała wieś została sprzedana nowemu właścicielowi - baronowi Gottlob von Troschei.
W 1785 r. Glisno zostaje ponownie sprzedane. Kolejnym właścicielem został Fryderyk Wilchelm von Poser, który to zapisał się w historii Glisna jako włodarz, który doprowadził do odbudowy gospodarczej Glisna. Z jego inicjatywy w 1793 roku wzniesiony został pałac w stylu późnobarokowym oraz park ze sztucznymi ruinami. W końcu XVIII i na początku XIX wieku miejscowość podzielono między kilku właścicieli. Około 1820 roku w pałacu założono uzdrowisko. Od tego czasu, przez ponad 100 lat w obrębie miejscowości mieściła się fabryka jedwabiu oraz kopalnia ałunu. Rozwojowi przemysłu sprzyjała również istniejąca w Gliśnie stacja kolejowa w obrębie trasy Zielenzig/Sulęcin- Landsberg/Gorzów Wlkp. W XIX wieku majątek przeszedł w ręce Israela Mosesa Henocha, który wybudował nowy kościół w 1837 roku według projektu Karla Friedricha Schinkla, rozbudował również pałac o dwuosiowe człony oraz był inicjatorem budowy mauzoleum rodu von der Marwitz.
Prawdopodobnie w 1857 roku Glisno kupuje Hans Carl Otto von Wartenberg, który tworzy tu ordynację. Zlikwidował uzdrowisko, rozwinął gospodarstwo, a także rozbudował rezydencję, zmieniając przy okazji wystrój wnętrz. Za czasów panowania tej rodziny powstało neogotyckie mauzoleum mieszczące się w południowo-zachodniej części parku. Jego rodzina pozostawała w posiadaniu dóbr ziemskich do końca lat 20- tych XX wieku. Po 1945 roku majątek upaństwowiono.

Jarnatów - historia przedwojenna

Wieś średniowieczna, założona została w połowie XIII wieku przez śląskich kolonistów. Wcześniejsze nazwy to: Arnestorf, Arnstorff, Arensdorf. W 1451 roku Jarnatów należał do wdowy Margaret Zymütz. Przed 1500 rokiem znalazł się w posiadaniu rodu von Waldow. Na początku XVIII wieku właścicielem Jarnatowa był Kacper Adam von Waldow, który w roku 1710 ufundował dla wsi kościół. W połowie XVIII wieku wieś należała do rodu von Sydow i następnie von Kalckreuth. W 1910 r. dobra jarnatowskie zakupił Henryk Teodor Böttinger, a jego spadkobiercami byli jego dwaj synowie: Henryk Karol Józef i Waldemar Fryderyk Jan.
Ten drugi osiadł w Jarnatowie w latach 20-tych XX wieku i gospodarował do 1945 r. Jarnatów był unowocześnionym gospodarstwem nastawionym na hodowlę bydła, trzody i koni, posiadał też wiatrak wzniesiony na początku XIX wieku, gorzelnię z końca XIX wieku oraz stację kolejową. Po zakończeniu wojny majątek został znacjonalizowany.

Rogi - historia przedwojenna

Folwark Rogi (niem. Sophienwalde) został założony w 1773 roku przez królewskiego nadleśniczego z Tempelbergu- Adolfa Friedricha III von Waldow i nazwany od trzeciego imienia jego żony- Elisabeth Dorothea Sophie von Waldow z domu von Bismarck. W XIX wieku w miejscowości nie było odrębnego dworu. Fakt budowy pałacu wiąże się z przeniesieniem majątku ze Stobna (nie istniejącej już osady i majątku między Rudnicą i Kołczynem) do Rogów.
W 1906 roku majątek odziedziczył Adolf Friedrich August von Waldow, który rozpoczął budowę pałacu około 1910 roku. W tym sa¬mym czasie w Lubniewicach/ Königswalde wznoszono drugą siedzibę rodu, zwaną dziś „Nowym Zamkiem”. Bliskie sąsiedztwo oraz podobieństwo architektoniczne tych dwóch rezydencji, pozwalają przypuszczać, że są one dziełami tych samych architektów. Pałac w Rogach został wybudowany dla niepełnosprawnej umysłowo córki Adolfa Friedricha Augusta von Waldow. Świadczyć o tym może umieszczona na fasadzie sentencja: „Non dormit qui me custodit” (Nie śpi ten, kto mnie strzeże). W tym samym czasie powstało również założenie parkowe. Adolf Friedrich August II właścicielem pałacu był jeszcze w końcu lat 20- tych XX wieku, a rezydencja wraz z majątkiem w rękach rodziny von Waldow przetrwały do roku 1945.